Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Εύα Στάμου Η εκδρομή


Εύα Στάμου, Η εκδρομή (Αρμός)

Η εκδρομή της Εύας Στάμου ξεκινά με έναν χωρισμό. Ακολουθεί η διεισδυτική περιγραφή ερωτικών περιπετειών μικρής διάρκειας, πριν ο φακός εστιάσει στην απόπειρα των δύο χαρακτήρων να ανοιχτούν, ο ένας στον άλλον, σωματικά και συναισθηματικά.

Ένα ολιγοήμερο ταξίδι μακριά από την Αθήνα προσφέρει, υποτίθεται, τις ιδεώδεις συνθήκες για να ευοδωθεί η επαφή τους, σεξουαλικά και ψυχικά. Και πράγματι, τα όσα θα διαδραματιστούν μεταξύ του Παύλου και της Νάντιας οδηγούν σε μια κορύφωση την επαφή τους, και μαζί στην ολοκλήρωση της πολύ μεστής αφήγησης του Πρώτου Μέρους, δημιουργώντας στον αναγνώστη την έντονη επιθυμία να μάθει, όχι μόνο πώς θα εξελιχθεί η σχέση των πρωταγωνιστών, μα και τους πραγματικούς λόγους που διέπουν την συμπεριφορά τους. Το Δεύτερο Μέρος πετυχαίνει και τους δύο στόχους, καθώς αναδεικνύει τους πόθους και τα πάθη των ηρώων με τρόπο που διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον.

Οι δορυφορικοί χαρακτήρες είναι ιδιαίτερα εναργείς, ίσως λόγω της ρεαλιστικότητας που διέπει το κείμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα δύο κεφάλαια με τις συνεδρίες, όπου η συγγραφέας φαίνεται να κρατά ίσες αποστάσεις από την θεραπεύτρια και τον θεραπευόμενο, αποφεύγοντας την παγίδα του διδακτισμού. Το γεγονός ότι κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δεν ωραιοποιείται, τους καθιστά παραδόξως πιο συμπαθείς, καθώς ο αναγνώστης εισέρχεται ανεπαίσθητα στη σκέψη τους, μοιράζεται φαντασιακά τις αγωνίες, τις αμφιβολίες και τους πάθη τους.

Η γραφή της Στάμου είναι ρέουσα, ευθύβολη, παραστατική.  Γνωρίζει το υλικό της, και σμιλεύει τους χαρακτήρες με ακρίβεια και δίχως ηθικολογίες - ούτε τους εξιδανικεύει ούτε τους δαιμονοποιεί. Η ματιά της, ή μάλλον το αυτί της, ξέρει πώς να συλλαμβάνει τη χροιά των λόγων μα και των κινήσεων που συνθέτουν την αέναη διαλεκτική του κάθε χαρακτήρα τόσο με τον ερωτικό του σύντροφο, όσο και με τον εαυτό του.

Η ιστορία με απορρόφησε χάρη στην αβίαστη αφήγηση και την γεμάτη εναλλαγές εστίαση στα βιώματα της οργής, της προδοσίας, της ζήλειας, του πόθου, και της ελπίδας πως κάτι διαφορετικό θα συμβεί στην επόμενη συνάντησή μας με τον άλλον, στο επόμενο ραντεβού ευάλωτων ψυχών και γυμνών σωμάτων.

Κάποιοι συγγραφείς ξέρουν πώς να φωτίζουν τις αθέατες πλευρές του ψυχισμού μας. Κάποιοι άλλοι γνωρίζουν πώς να αφηγούνται μια ιστορία. Με το νέο της μυθιστόρημα, η Εύα Στάμου επιβεβαιώνει πως έχει το χάρισμα και για τα δύο.

Πέμπτη 2 Ιουνίου 2016

Ρέα Γαλανάκη: H Άκρα Ταπείνωση


Ρέα Γαλανάκη, H  Άκρα Ταπείνωση (Καστανιώτης)

Το νέο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη εκτυλίσσεται στην Αθήνα του σήμερα, μια πόλη ρημαγμένη από την πολιτική και οικονομική κρίση, όπου οι κάτοικοί της υποφέρουν και νοσούν, ψυχικά ή σωματικά, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο.
Τα γεγονότα που συγκλόνισαν την Αθήνα την τελευταία πενταετία -- οι  συγκεντρώσεις των αγανακτισμένων στο Σύνταγμα, ο ρατσισμός κατά των μεταναστών, οι υλικές καταστροφές κεντρικών σημείων της πόλης, οι συγκρούσεις των διαδηλωτών με την αστυνομία -- αποδίδονται με ενάργεια κι αφηγηματική ακρίβεια.
Η ερμηνεία των γεγονότων είναι, βέβαια, κάτι το διαφορετικό. Σε κάποιον αναγνώστη που δεν ζούσε εκείνο το διάστημα στην Ελλάδα, μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι υπήρξαν δύο αμιγώς αντίθετοι πόλοι που έδρασαν κατά τη διάρκεια της αναταραχής: οι νέο-ναζί της Χρυσής Αυγής από τη μία, και οι νεαροί  «μαχητές», επαναστάτες που αγωνίστηκαν κατά του κρατισμού και του φασισμού από την άλλη. Προσωπικά θεωρώ ότι υπήρξαν κι άλλες διαστάσεις στην ρητορική κατά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και την συνακόλουθη –έως σήμερα- έξαρση του λαϊκισμού, αρκετές γκρίζες περιοχές ιδεολογικού ψυχισμού που στο βιβλίο παραμένουν ανεξερεύνητες.
Ο τρόπος που χειρίζεται η συγγραφέας τους χαρακτήρες τρίτης ηλικίας-οι δύο βασικές ηρωίδες έχουν περάσει τα εξήντα- επιτυγχάνει να φωτίσει με επιτυχία όχι μόνο τον εσωτερικό τους κόσμο, αλλά και γεγονότα που αφορούν τη γενιά του Πολυτεχνείου και τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους βιώθηκαν από ανθρώπους διαφορετικής κοινωνικοοικονομικής τάξης. Οι χαρακτήρες των νεαρών πρωταγωνιστών, αντιθέτως, αν και αφηγηματικά ενδιαφέροντες, φαίνεται να έχουν στηριχθεί αρκετά σε στερεότυπα που κάποιες στιγμές αδικούν, και κάποιες άλλες ωραιοποιούν, τη νέα γενιά.
Μεγάλο ενδιαφέρον έχει επίσης ο τρόπος με τον οποίο η συγγραφέας περιγράφει την καθημερινό βίο των αστέγων, τους λόγους που οδηγούν κάποιους στη ζωή στο δρόμο, τον αγώνα τους για την επιβίωση ή και την επικράτηση, καθώς και τους μεταξύ τους κώδικες επικοινωνίας. Η σύνδεση της ζωής κάποιων εκ των πρωταγωνιστών με την ψυχική νόσο δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, αφού όπως καταδεικνύουν και οι συναφείς έρευνες, αρκετοί άνθρωποι προτιμούν να κοιμούνται στο δρόμο, από το να ζουν ναρκωμένοι από τα ψυχοφάρμακα και υπό την στενή επιτήρηση ιατρών και συγγενών – ή, ακόμα χειρότερα, σε κάποιο ίδρυμα.
Η λυρική γλώσσα των πρώτων κεφαλαίων υποχωρεί σταδιακά καθώς οι αστές ηρωίδες αναγκάζονται να έρθουν σε επαφή με ανθρώπους και καταστάσεις εντελώς διαφορετικές από αυτές που έχουν συνηθίσει να βιώνουν στον προστατευμένο και ταυτόχρονα αποστειρωμένο από πάθη κόσμο τους.

Η Άκρα Ταπείνωση είναι ένα πραγματικά καλογραμμένο, σύγχρονο μυθιστόρημα για τη ζωή ευάλωτων και περιθωριακών ομάδων την εποχή της κρίσης, που αφορά κάθε αναγνώστη της καλής πεζογραφίας.