Πέμπτη 27 Ιουλίου 2017

Αργυρώ Μαντόγλου, Σώμα στη Βιτρίνα

Αργυρώ Μαντόγλου, Σώμα στη Βιτρίνα  (Μεταίχμιο) 

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου ‘Σώμα στη Βιτρίνα’,  διαβάζω ότι πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα και μεταφυσικό θρίλερ που εκτυλίσσεται στο Άμστερνταμ. Στο πρώτο πλάνο της ιστορίας βρίσκονται η Νατάσσα,  μια νεαρή που εργάζεται ως ιερόδουλη πίσω από την βιτρίνα στην κόκκινη συνοικία της πόλης, ο Άγγελος, που επισκέπτεται από την Ελλάδα, και η Έλσα, μια συγγραφέας που έχει περάσει τα σαράντα – ο λιγότερο σκοτεινός μα και λιγότερο ενδιαφέρων μυθιστορηματικά χαρακτήρας.

Στα προτερήματα του βιβλίου θα πρέπει να σημειώσουμε καταρχάς τη γλώσσα του, που είναι προσεγμένη και καλοδουλεμένη. Η συγγραφέας έχει κάνει έρευνα για τις λεπτομέρειες του βίου των ιστορικών προσώπων που αναφέρει, κάτι που είναι σίγουρα θετικό. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει, επίσης, στον χαρακτήρα της  Έλσε Κρίστενς -υπαρκτό πρόσωπο που απαγχονίστηκε το 1664 στο Άμστερνταμ- καθώς ο τρόπος που αναπλάθει η συγγραφέας την ιστορία της συνιστά το πιο καλογραμμένο και αφηγηματικά άρτιο τμήμα του βιβλίου.

Συνολικά, όμως, το κείμενο μου προκάλεσε την εντύπωση ότι κάπου είχα ξαναδιαβάσει για όλα αυτά, μία αίσθηση που στο παρελθόν είχα και για άλλα βιβλία της Αργυρώς Μαντόγλου. Ο νους μου πήγε σε πεζογράφους που γνωρίζουν παγκόσμια επιτυχία, και οι οποίοι έχουν ασχοληθεί με το ιστορικό μυθιστόρημα, όπως η Ντόνα Ταρτ και ο Λεονάρδο Παδούρα. Θεματικά, τουλάχιστον, μπορεί να δημιουργηθεί μια αίσθηση οικεότητας στον έμπειρο αναγνώστη.

Αν και οι βασικοί χαρακτήρες είναι τρεις, συχνά η ιδιαιτερότητα της κάθε φωνής υποχωρεί και ο αναγνώστης δεν αντιλαμβάνεται αν δεν ελέγξει τον τίτλο του κεφαλαίου ποιος είναι ο εκάστοτε αφηγητής. Επιπλέον, η διαρκής εναλλαγή προσώπων μπορεί να κουράσει γιατί έχουμε απλή παράθεση πληροφοριών και στοιχείων για το παρελθόν τους, αντί για εμβάθυνση στην ψυχοσύνθεσή τους. 

Το κείμενο της Μαντόγλου χαρακτηρίζει επίσης ένας διδακτισμός αναφορικά με τις σχέσεις των φύλων, ο οποίος  τείνει, κατά την άποψή μου, προς ένα συντηρητισμό που υποβοηθάται από διάφορα κλισέ για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα και τι άντρας. 

Το δε μυστήριο της ιστορίας δεν διατηρείται για πολύ, εφόσον μάλλον εύκολα γίνονται αντιληπτές οι σκοτεινές πράξεις των ηρώων – πράξεις των οποίων η αποκάλυψη υποτίθεται ότι θα ενέτεινε την αναγνωστική ένταση και αγωνία. Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχουν κορυφώσεις, αλλά απλώς να επιβεβαιώνονται οι υποψίες του αναγνώστη.

Το σημαντικότερο όμως, κατά τη γνώμη μου, πρόβλημα του μυθιστορήματος –‘Σώμα στην Βιτρίνα’  σε αντίθεση με ό,τι υπόσχεται ο τίτλος του – είναι η απουσία  του βιωματικού σώματος από την ιστορία. Οι περιγραφές των σεξουαλικών συνευρέσεων της ιερόδουλης με τους πελάτες είναι ελάχιστες και περιορίζονται κυρίως σε ηθικιστικές διαπιστώσεις για το τι είδους άντρες καταλήγουν στους οίκους ανοχής, και που οφείλονται τα βίτσια και οι προτιμήσεις τους. 

Το ωμό σεξ, το πάθος, η σωματικότητα της επαφής, οι ψυχικές ανάγκες κι οι ορμές της κεντρικής ηρωίδας, είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Οι ερωτικές επαφές αφορούν περισσότερο την Έλσα, και είναι ανολοκλήρωτες κι ανιαρές καθώς αναπαράγουν ρομαντικά στερεότυπα. Δυστυχώς, η δική μου αναγνωστική εντύπωση ήταν ότι το σώμα της πρωταγωνίστριας, το σώμα της γυναίκας, παραμένει τελικά βουβό στο μεγαλύτερο μέρος του κειμένου της Μαντόγλου. 

Ένα βιβλίο με ενδιαφέρον θέμα, βασισμένο σε σοβαρή έρευνα, αλλά ελλιπές ως προς την αφηγηματική ένταση που μπορεί να παράσχει η εμβάθυνση στο ψυχικό και σωματικό πεδίο συνάντησης των χαρακτήρων.